​Chim Có Tổ Người Có Tông !
Hương Ước Làng Mỹ Khê

Một quê hương Mỹ Khê mà non sông cẩm tú , mà đình , chùa , miếu mạo nguy nga , mà lòng người chỉ nghỉ đến điều thiện 
, sống hoà hợp nhân ái , chỉ có thể có trên cơ sở Hương phong tươi sáng nhiều đời un đúc nên , thành những quy ước mà mọi
 người , mọi nhà , mọi tộc họ tuân theo và làm phong phú mãi mãi . Đó là " Hương Ước "
Hương Ước bao trùm lên mọi lảnh vực trong đời sống xã hội , từ xây dựng con người , xây dựng gia đình , tộc họ , cho đến xây
 dựng hương lân và tuân theo phép nước .
I / Xây dựng Con người :
Mọi việc từ con người . Con người như thế nào , thì gia đình tộc họ quê hương đất nước sẻ như thế ấy . Con người sinh ra có thể
 có bộ óc thông minh , một tấm lòng tốt , chứ mọi việc ở đời từ xây dựng bản thân , xây dựng gia đình quê hương , xã hội ,
 tuyệt nhiên không có ai sinh ra đã biết được ngay cho nên phải lấy học làm đầu .
* Xây dựng bản thân :
1 / Phải có trí thức :
Không học , không thể có trí thức hoàn chỉnh . Mọi người từ trai gái , già, trẻ , giàu , nghèo đều phải học .
- Mọi người phải xong bậc tiểu học ( lớp 5 ) đó là điều bắt buộc .
- Phải đạt kiến thức Trung học cơ sở ( lớp 9 ) đó là điều bắt buộc .
- Phải đạt kiến thức trung học phổ thông ( lớp 12 ) sau khi tốt nghiệp trung học 70 % phải vào trung học phổ thông 30% còn lại 
không có hoàn cảnh học lên phải đi vào các ngành nghề . Trong số tốt nghiệp trung học phổ thông ( Tú tài ) động viên số có sức
 học lên , có chí ham học , phấn đấu vào đại học chuyên ngành
- Trong số tốt nghiệp đại học , có triển vọng động viên học trên đại học . Tạo cho mọi gia đình , tộc họ - quê hương có nhiều Tiến sĩ,
 Thạc sĩ . Đó là vinh dự cho cá nhân , gia đình , gia tộc , quê hương , biết chăm lo , những người này là những người con ưu tú cho
 Gia đình , gia tộc , làng xóm và quê hương .
2 / Phả trau dồi đạo đức - Lấy chữ nhân làm đầu :
" Nhân , Nghĩa , Lễ , Trí , Tín "
Phải là điều luôn luôn tâm niệm . Làm người phải lấy chữ nhân làm đầu . Đó là đạo làm người . Phải chí công vô tư , phải lo trước
 cái lo thiên hạ , phải hưởng sau thiên hạ . Con người tốt là con người đạo đức , có tài năng giỏi , có nhân cách , với bản thân ,
 với bạn bè , với gia đình , ông bà , cha mẹ , vợ chồng tất cả đều ở trong chữ nhân
3 / Phải có thể lực tráng kiện :
" Một trí tuệ minh mẩn , trong một thể xác kiện toàn "
Có thể lực cường tráng , mới có trí tuệ minh mẩn , tuỳ theo lứa tuổi mà nuôi dưởng , mà rèn luyện xây dựng cuộc sống thanh khiết
 , mọi đam mê đều không nên thái quá .
4 / Phải trau dồi tài nghệ :
" Nhất nghệ tinh , nhất thân vinh "
Dầu công việc bằng trí óc hay bằng chân tay , hoặc là công trình khoa học điều đơn giản là phải cón chí trau dồi , không bao giờ
 ngừng nghỉ , nên tìm tòi nghiên cứu và phái huy
Chí tiến thân là con đường trau dồi , điêu luyện , không an phận thủ thường
Trong tiến thân lấy cái đức . cái nhân làm đầu , có đức có nhân là thực hiện mong ước Tổ Tông
" Phước đức lưu tử tôn " từ đó mà có cống hiến cho làng xóm , và quê hương .
* Phải nhận rỏ vị trí của mình đối với làng xóm quê hương :
Dầu có làm gì , ở đâu luôn nhớ rằng Mỹ Khê - Đất Địa Linh Nhân Kiệt lấy đó mà tự hào , mà phấn đấu vươn lên - Quyết không
 làm điều gì tổn hại đến thanh danh làng xóm .
- Là con dân phải biết nghĩa vụ đối với làng xóm quê hương
- Luôn noi gương các bậc anh hùng , cậc bậc Ông , cha , lớp đàn anh để rèn luyện mình
- Luôn suy nghỉ cống hiến cho Làng xóm quê hương
- Nước ta là nước văn hiến , làng xóm ta là " Đất địa linh " . Dầu khó khăn đến mấy vẫn lấy học hành , trí thức làm trung , vẫn lấy 
chữ nhân làm đầu . Các bâ,c làm Cha mẹ phải coi việc sinh thành dưỡng dục con cái là trách nhiệm cao cả , là nghĩa vụ thiêng
 liêng đối với gia đình , tộc họ , và làng xóm . Có như vậy người dân Mỹ Khê sẻ đạt được cái Chân - Thiện -Mỹ .
II / Dựng Vợ gã Chồng - Xây dựng gia đình hạnh phúc :
" Thuận vợ thuận chồng tát biển đông cũng cạn "
Hôn nhân là khởi điểm của gia đình , nó qui định tương lai của gia đình , kết hợp giữa truyền thống hiện tại đó là :
1- Con trai , con gái tự chọn lứa đôi .
2- Được cha mẹ hai bên đồng tình thương
( Không ép buộc bán gả vì danh vọng địa vị tiền tài )
3- Phải đăng ký kết hôn trước khi tổ chức hôn lể .
4- Phải có cơ sở tự lập . Đến tuổi vững vàng cuộc đời 22- 25
Có nghề nghiệp ổn định ( Cả trai lẫn gái )
5- Trong cuộc sống phải hiểu nhau , nhìn nhượng nhau
6- Không cưới hỏi linh đình .Lấy thuận vợ , thuận chồng làm nền tảng của gia đình không khuôn rập những gì Thọ mai để lại .
III / Gia đình ba bốn thế hệ :
Tam đại , Tứ đại , Đồng dưỡng con hiếu - Dâu hiền - Rể thảo -Cháu tôn kính ông bà :
Đối với dân tộc Việt Nam . Tam đại , Tứ đại đồng dưỡng đó là truyền thống quý báu , đó là gia đình đại phước . Muốn được như
 vậy phải :
1/ Làm con hiếu ( cả trai và gái ) làm dâu hiền rể thảo - Cháu phải tôn kính ông bà - Ông bà là tấm gương soi .
2/ Lấy " Thập ân phụ mẫu " làm nội dung trong mối quan hệ đối với ông bà cha mẹ .
3/ Phải hiểu tâm , sinh lý của mổi người con cháu đối với ông bà cha mẹ . Ông bà cha mẹ đối với con cháu trong cuộc sống chung
 để sống cho phải đạo , hài hoà 3- 4 thế hệ .
4/ Là con là cháu luôn suy nghỉ đã làm được gì để báo đáp thâm ân . Đã làm những gì dầu nhỏ nhất làm cho cha mẹ buồn tủi .
5/ Làm ông bà cha mẹ , lấy tấm gương nhân hậu , đầy lòng vị tha để con cháu noi theo .

IV / Mối quan hệ gia đình với gia tộc :

( Chín đời không rời cánh tay )

1/ Nói gia tộc là nói cùng một huyết thống , có thể từ một đời cao đến nhiều đời cao . Có thể trong một chi ( Một đời cao ) trong
 nhiều chi thành phái từ 2-3 đời . Có thể nhiều phái 4.5.6..đời cao chung sống trong một làng , nhiều huyện , hay trong một tỉnh ,
 liên tỉnh hoặc trong phạm vi cả nước .

2/ Trong Hương ước này chủ yếu nói về quan hệ gia đình với một Chi một đời cao : 5 đời . Tính một đời vào khoảng 20-30 năm .
 Từ 21 tuổi trở lên mới tính một đời trong tộc họ , Chi , Phái .

3 / Một Chi thường hình thành truyền thống . Hiếu học , nghề Thầy , nghề thuốc , nghề mộc ..V.v.Con cháu từng gia đình phải hiểu
 truyền thống , kế thừa xứng đáng truyền thống Chi mình .

4 / Tông thường có Từ đừờng đời cao , hoặc Từ đường của một đời cao . Con cháu phải có trách nhiệm chung lo trong các ngày
 xuân thu lễ hội , chạp mã , trong các việc tang hiếu .

5 / Mọi sự bất hoà nên dàn xếp trong phạm vi một chi , vừa thấm tình máu mủ , ruột rà , lấy truyền thống mà giải quyết việc bất hoà .

V - MỐI QUAN HỆ CÁC TỘC HỌ MỸ KHÊ :

Bao đời các tộc họ Mỹ Khê làm ăn , sinh sống trên một nền kinh tế tự túc , khép kín , một nền kinh tế mang tính tập thể : Lưới cao ,
 lưới quát từ đó mới nẩy nở các quan hệ giao lưu tình cảm , giao lưu văn hoá giữa các thế hệ thanh niên trong các tộc họ mà hình
 thành nhân duyên .

Cho nên nhiều đời , dựng vợ gã chồng ở Mỹ Khê là giữa nam , nử thanh niên các tộc họ Mỹ Khê với nhau . Nhiều đời hình thành
 mối quan hệ Nội - Ngoại . Ở đâu cũng bà con , phía nào cũng là anh em .Nét đặc thù này tạo cho tình làng , nghĩa xóm Mỹ Khê -
 cho quan hệ các tộc họ Mỹ Khê thành mối quan hệ đặc biệt
1/ Liên hệ các tộc họ trở thành quan hệ nội bộ của dòng họ làm cho tình đoàn kết keo sơn , tình làng nghĩa xóm cũng trở thành
 quan hệ của dòng họ . Các thế hệ người Mỹ Khê cần nhận rỏ đặc thù này mà trân trọng giữ gìn , bồi bổ cho Hương ước một nét
 đẹp truyền thống .

2/ Tất cả đều là anh em , là bà con nội ngoại , mọi quan hệ , mọi bất đồng xẩy ra trên cơ sở đó mà giải quyết - không phải thông
 qua tổ chức thôn xóm hay chính quyền

3/ Hết sức trân trọng các mối quan hệ trong đời sống bình thường , như tang ma , cưới hỏi , giổ chạp , xuân thu . Đó chính là cái
 tinh hoa của tình làng ngiã xóm .
VI - MỐI QUAN HỆ LÂN BAN :

Con sông Hàn chạy dọc Tổng Đà Nẵng xưa nay là thành phố Đà Nẵng tạo cho giải đất Đông Giang từ Sơn Chà đến Non Nước một
 số làng xã có nhiều mối tương đồng .

- Cùng làm nghề sông , biển , cùng chung biển cả , cùng ngư trường , cùng vào lộng ra khơi , cùng gian khổ chinh phục cồn cát ,
 hình thành ruộng lúa nương khoai , rừng dương bạt ngàn .

- Cùng ở trên tuyến đầu của Đà Nẵng , cùng xây thành đắp luỹ chống giặc nhiều đời , gian khổ cùng nhau , vinh quang cùng hưởng .
 Đối với Mỹ Khê An Hải - Phước Trường là lá chắn , là bức tường thành che chở cho Mỹ Khê phía tây phía Bắc - Phía Nam .

- Nhiều Tộc họ Mỹ Khê kết nghỉa thông gia nhiều đời với các tộc họ An Hải , Phước Trường , Tân Thái . Đâu cũng là anh em ,
 đâu cũng là nội ngoại .

- Nhận biết đặc điểm đó , trong mối giao lưu với lân ban Tổ tiên nhiều đời của Mỹ Khê đã biết lấy hoà hiếu làm trọng . Coi việc của
 xã bạn như việc của xã mình , làm cho tình nghĩa lân ban càng gắn bó keo sơn .

An Hải kính tặng Mỹ Khê bức Hoành phi : " Cao Minh Chánh Đại "

Tân Thái kính tặng Mỹ Khê bức Hoành Phi : " Vạn Cổ Anh Phong "

Phước Trường kính tặng Mỹ Khê bức Hoành Phi : " Chí Thành Năng Cách "

Nam Thọ kính tặng Mỹ Khê bức Hoành Phi : " Mỹ Hải
VII - LỄ HỘI :
Trên phạm vi dân tộc , cả nước cũng như trong phạm vi một quê hương làng xã , trong một tộc họ trong một gia đình , nhiều đời
 đều có lễ hội :
Đó là một trong những nét đẹp truyền thống của nền văn hoá Việt Nam mang đậm đạo lý " Uống nước nhớ nguồn , ăn quả nhớ
 kẻ trồng cây " .
a ) Ở TRONG GIA ĐÌNH :

Gồm giổ kỵ , ông bà , tổ tiên , báo hiếu , mừng thọ , việc tang , tân hôn , tân gia , mừng đỗ đạt .
1- Giỗ kỵ ông bà cha mẹ :

Mục đích giỗ kỵ là để : Tưởng nhớ công ơn ông bà cha mẹ - Ôn lại cuộc đời ân đức , nhắc nhở con cháu noi gương , đó là
 " Phước Đức lưu Tử Tôn " . Dầu có khả năng nhiều hay ít cũng không quá mức hình thức tốn kém , chủ yếu là con cháu , bà con
 tộc họ , cốt là tấm lòng thành kính . Nếu có khả năng từ ba năm , hoặc năm năm tổ chức một lần rộng rải cho con cháu họ hàng gần
 xa cũng là để tưởng niệm công đức ông bà cha mẹ .
- Ơn sinh thành dưỡng dục như biển cả non cao , không bao giờ đền đáp nổi - Cho nên thường nhật phải hết sức phụng dưởng , 
nhưng cái quan trọng là tự mình tiến thân để cha mẹ vui lòng vì con đã thực hiện được nguyện vọng của cha mẹ là đã nên người .

Ông Bà Cha Mẹ tuổi càng cao , sức càng yếu , càng phải hết lòng phụng dưởng , không làm bất kỳ điều gì , dầu là nhỏ nhất để ông
 bà cha mẹ phải buồn phiền
- Tổ chức mừng thọ là biểu hiện báo ân , báo hiếu , cái chính là con cháu ông bà vui vẻ tăng thêm tuổi thọ , một miếng trầu , một 
chén trà cho đến áo quần tiệc tùng cũng chỉ có một ý nghĩa , đó là đền đáp công ơn
- Thọ Tang ( Lễ Tang )
Đó là việc hiếu , đó là nổi đau buồn thương tiếc cho nên mọi việc đều theo tinh thần đó
Tổ chức tang lể theo nghi thức của Hương Phong , gia phong qui định khéo kết hợp . Ở với ông bà cha mẹ suốt cả cuộc đời 
, xung quanh có họ hàng , quê hương , có hiếu đến đâu mọi người đều biết , phải luôn nhớ điều đó , không có đám tang to , tang
 nhỏ , mà chỉ có đám tang " Báo đáp thâm sâu , tình làng nghĩa xóm "
3 - TÂN HÔN ( Phần này chỉ nói về lễ tân hôn )
Một đời chỉ có một lần . Đây là lần ấn tượng sâu sắc trong cuộc đời đôi vợ chồng trẻ , đây là việc hỷ ( Vui vẻ ) - thanh lịch - tiết kiệm
 đó là phương châm của lễ tân hôn cho mọi gia đình , không nên một giờ ba năm trã nợ . Tân hôn là lễ tăng thêm cho hạnh phúc lứa
 đôi , tăng thêm giá tri, truyền thống . Tân hôn là rỏ thêm trách nhiệm " Dâu hiền , Rể thảo " đối với gia đình dòng họ .
4 - TÂN GIA :
Tuổi nào mới nên có tân gia ? "Tam thập nhị lập " ( đến 30 tuổi sức tự lập mới chắc chắn vững vàng ) Ông cha ta có kinh nghiệm
 dựng vợ gã chồng thì cho ra riêng , đó là điều hoàn toàn đúng , đó là điều thúc đẩy tự lập cho con cái . Tân gia là cái mốc quan trọng 
của cuộc đời , dầu cha mẹ hai bên có tạo bao nhiêu thuận lợi vẫn phải lấy sức lực cả vợ lẫn chồng tạo nên tân gia mới quý trọng ,
 mới bền vững . Trên ý nghĩa ấy , tân gia không thể nào tiêu xài phung phí sức lực mình đã chắc chiêu năm tháng mới có . Về phần
 khách mời bà con nội ngoại , bằng hữu nên hiểu tâm lý nhu cầu của tân gia để cho quà phẩm của mình có ý nghĩa thiết

  Còn Tiếp